Begrip
Volgens
de wet van 3 juli 1978 betreffende de arbeidsovereenkomsten is een vervangingsovereenkomst een arbeidsovereenkomst die kan
worden gesloten voor de vervanging van een werknemer wiens
arbeidsovereenkomst geschorst is om een andere reden dan gebrek aan werk wegens
economische oorzaken, slecht
weer, staking of lock-out.
Voorbeeld : een vervangingsovereenkomst kan
worden gesloten voor de vervanging van een werknemer die ziek is , met moederschaps-
of ouderschapsverlof, in tijdskrediet, gedurende zijn jaarlijkse vakantie, …
Er kan in het kader van deze
arbeidsovereenkomst afgeweken worden van de bepalingen van de
arbeidsovereenkomstenwet wat betreft de duur van de overeenkomst en de
opzeggingstermijnen.
Om een geldige vervangingsovereenkomst te
sluiten, moet de uitvoering van de arbeidsovereenkomst van de vervangen werknemer
volledig geschorst zijn (d.w.z. dat de te vervangen werknemer geen enkele
arbeidsprestatie meer levert). Deze
voorwaarde van volledige schorsing geldt evenwel niet ingeval van vervanging
van een werknemer in loopbaanonderbreking of tijdskrediet ( link :
Verloven > Tijdskrediet en vermindering arbeidsprestaties ). In die gevallen kan dus toch een
vervangingsovereenkomst worden gesloten voor de vervanging van een werknemer
die zijn arbeidsprestaties vermindert.
Voorwaarde hierbij is dan wel dat die loopbaanvermindering een bepaalde
duur heeft. Gaat het om een
loopbaanvermindering met een onbepaalde duur, dan bestaat deze mogelijkheid
niet.
Voorbeelden:
- een vervangingsovereenkomst kan
worden gesloten voor de vervanging van een werknemer die gedurende één jaar een
halftijds tijdskrediet opneemt om een bepaalde opleiding te volgen.
- een vervangingsovereenkomst kan
worden gesloten voor de vervanging van een werknemer die gedurende 20 maanden
een 1/5-loopbaanonderbreking neemt in het kader van ouderschapsverlof.
- een vervangingsovereenkomst kan
niet worden gesloten voor de vervanging van een werknemer die op 55
jarige leeftijd een 1/5-loopbaanvermindering neemt tot aan de
pensioenleeftijd.
Een
vervangingsovereenkomst kan eveneens worden afgesloten om een werknemer te
vervangen die gedeeltelijk het werk hervat in het kader van een progressieve werkhervatting na een periode van arbeidsongeschiktheid.
De vervangen werknemer moet bovendien
steeds deel uitmaken van het personeel van de onderneming. De
vervangingsovereenkomst mag dus niet worden gesloten om een werknemer te
vervangen wiens overeenkomst werd beëindigd (gepensioneerd werknemer of
werknemer in een stelsel van werkloosheid met bedrijfstoeslag (brugpensioen) ).
De vervangende werknemer moet niet
noodzakelijk de post van de werknemer die hij vervangt bekleden, noch noodzakelijk dezelfde functies
uitoefenen.
Vormvereisten
De vervangingsovereenkomst moet voldoen aan
bepaalde vormvoorwaarden om geldig te zijn.
Verplichting
Van Een Geschrift
De vervangingsovereenkomst moet het
voorwerp zijn van een geschrift voor elke werknemer individueel ten laatste op
het ogenblik van zijn indiensttreding (voor het begin van de uitvoering van de
overeenkomst).
Bij gebrek van een geschrift wordt de
overeenkomst aan dezelfde regels onderworpen als de overeenkomsten voor
onbepaalde tijd.
Verplichte
Vermeldingen
De vervangingsovereenkomst moet drie
vermeldingen bevatten :
- de reden van de vervanging (bijvoorbeeld
moederschapsverlof) ;
- de identiteit van de vervangen
werknemer ;
- de voorwaarden van de aanwerving, op zijn
minst de duur van de overeenkomst en de nadere regelen van de beëindiging.
Ontbreken deze vermeldingen, dan oordelen
de arbeidshoven en –rechtbanken in meerderheid dat de overeenkomst moet worden
onderworpen aan dezelfde voorwaarden als deze die gelden voor de overeenkomst
voor onbepaalde tijd.
Duur
De vervangingsovereenkomst wordt in
beginsel afgesloten voor onbepaalde tijd.
De duur van de vervangingsovereenkomst mag
niet langer zijn dan twee jaar. Deze maximale duur is eveneens van toepassing
wanneer de vervangingsovereenkomsten elkaar opvolgen.
Van deze maximumduur kan worden afgeweken
wanneer de vervanging gebeurt in het kader van een loopbaanonderbreking of
tijdskrediet.
In geval van overschrijding van de
toegelaten duur, dan zal de vervangingsovereenkomst onderworpen zijn aan
dezelfde regels als de overeenkomsten voor onbepaalde tijd.
Opeenvolgende
Vervangingsovereenkomsten
Het is mogelijk opeenvolgende vervangingsovereenkomsten
te sluiten, ongeacht of de oorzaak van de overeenkomsten dezelfde of
verschillend is : het kan al dan niet gaan om dezelfde reden, of al dan niet om dezelfde
vervangen persoon.
De totale duur van deze opeenvolging van
overeenkomsten mag evenwel niet langer zijn dan 2 jaar, behalve:
- wanneer er een onderbreking is
tussen de betrokken overeenkomsten die toe te schrijven is aan de werknemer;
- wanneer de betrokken
overeenkomsten werden gesloten om een werknemer in loopbaanonderbreking of
tijdskrediet te vervangen.
Indien de onderbreking toe te schrijven is
aan de werknemer, begint een nieuwe termijn van twee jaren te lopen na deze
onderbreking
Voorbeeld : de werknemer die zijn overeenkomst
niet wenst te hernieuwen omdat hij een nieuwe baan gevonden heeft of omdat hij
een verlof om persoonlijke redenen wil nemen.
In geval van overschrijding van de termijn
van twee jaren, zal de overeenkomst onderworpen zijn aan dezelfde voorwaarden
als de overeenkomsten, gesloten voor onbepaalde tijd.
Het is eveneens mogelijk dat een overeenkomst voor bepaalde tijd en een vervangingsovereenkomst elkaar opvolgen.
Beëindiging
van een vervangingsovereenkomst
Wanneer de oorzaak van de vervanging een
einde neemt, kan de overeenkomst die gesloten werd voor onbepaalde tijd,
beëindigd worden door middel van een opzegging die afwijkt van de gewone regels
inzake opzegging.
De partijen kunnen namelijk bepalen dat de
vervangingsovereenkomst zal beëindigd worden door middel van een verkorte
opzeggingstermijn, en zelfs helemaal zonder opzegging, op het ogenblik waarop
de vervangen werknemer zijn functies terug zal opnemen.
Wanneer geen specifieke regel werd bepaald
in de overeenkomst, zijn de gewone regels inzake de beëindiging van de overeenkomst van toepassing.
Wanneer de vervangingsovereenkomst eindigt
omwille van een andere reden dan de terugkeer van de vervangen werknemer (of de
beëindiging van de overeenkomst van deze), dan moet men dus de gewone regels inzake
opzegging toepassen.
Opgelet : Wanneer gebruik wordt
gemaakt van een overeenkomst voor bepaalde tijd om een afwezige werknemer te
vervangen, neemt deze overeenkomst een einde bij het aflopen van de termijn van
de overeenkomst, zonder opzegging of vergoeding, volgens de gewone regels
inzake de beëindiging van de overeenkomst voor bepaalde tijd. Bij gebruik van dit type van overeenkomst mag
niet worden afgeweken van deze gewone regels inzake de beëindiging van de
overeenkomst voor bepaalde tijd, wanneer de vervangen persoon zijn werk
herneemt.
Wettelijke referenties
- De wet van 3 juli 1978 betreffende de
arbeidsovereenkomsten, artikel 11ter ;
- De herstelwet van 22 januari 1985, artikel
104.