Oprichting en samenstelling van de paritaire comités

Op deze pagina

    Voorstelling

    De paritaire comités zijn organen opgericht op basis van de wet van 5 december 1968 betreffende de collectieve arbeidsovereenkomsten en de paritaire comités (PDF, 165.44 KB).

    Ze zijn samengesteld uit een gelijk aantal vertegenwoordigers van werkgevers- en werknemersorganisaties.

    Ze zijn opgericht voor alle bedrijfstakken met de bedoeling om de ondernemingen met gelijkaardige activiteiten te groeperen en een regelgeving uit te werken die aangepast is aan de arbeidsvoorwaarden.

    Hun opdrachten zijn de volgende:

    • het sluiten van collectieve arbeidsovereenkomsten;
    • het voorkomen of bijleggen van sociale conflicten;
    • het adviseren van de Regering, de Nationale Arbeidsraad of de Centrale Raad voor het Bedrijfsleven;
    • het uitvoeren van elke taak die hen door een wet is toevertrouwd.

    De paritaire subcomités zijn onderafdelingen van de paritaire comités opgericht voor een grondgebied of een specifieke activiteitensector. Zij kunnen autonoom zijn of niet. De collectieve overeenkomsten gesloten in de paritaire subcomités moeten niet worden goedgekeurd door het paritair comité.

    Sommige categorieën van werknemers komen niet in aanmerking voor de paritaire comités:

    • de personen die werkzaam zijn bij de Staat, de Gemeenschappen, de Gewesten, de gemeenschapscommissies, provincies, gemeenten, overheidsinstellingen die ervan afhangen en de instellingen van openbaar nut met uitzondering van een bepaald aantal openbare instellingen die opgesomd worden in artikel 2, § 3 van de wet van 5 december 1968 betreffende de collectieve arbeidsovereenkomsten en de paritaire comités;
    • de personen die tewerkgesteld zijn in beroepsopleidingscentra bij toepassing van de wetgeving inzake tewerkstelling of beroepsopleiding van werkzoekenden;
    • de door de Staat gesubsidieerde personeelsleden die werkzaam zijn bij de gesubsidieerde instellingen voor vrij onderwijs;
    • de werknemers die aangeworven zijn op basis van een PWA-arbeidsovereenkomst.

    Op 1 januari 2024 bestonden er 98 paritaire comités en 64 paritaire subcomités.

    Oprichting van een paritair comité

    De paritaire comités en subcomités worden opgericht bij koninklijk besluit. De benaming van het paritair comité, de personen (arbeiders en/of bedienden), de bedrijfstak of de ondernemingsactiviteiten en het territoriaal gebied die tot het bevoegdheidsgebied van het comité behoren, worden in het koninklijk besluit vastgelegd.

    De procedure tot oprichting van een paritair comité is lang en ingewikkeld. Ze verloopt als volgt: 

    • De oprichting van een paritair comité kan gebeuren op initiatief van de minister of op verzoek van één of meerdere organisaties, na raadpleging van alle betrokken organisaties.
    • Wanneer de minister het voornemen heeft om de Koning het voorstel te doen tot oprichting van een nieuw paritair comité, stelt hij de betrokken werkgevers- en werknemersorganisaties daarvan in kennis via een bekendmaking in het Belgisch Staatsblad. Die bekendmaking vermeldt de benaming en het bevoegdheidsgebied van het paritair comité. Via de bekendmaking worden de betrokken organisaties verzocht om mee te delen of ze wensen vertegenwoordigd te zijn en desgevallend hun representativiteit aan te tonen. Ze worden eveneens verzocht om eventuele bemerkingen mee te delen. Die bekendmakingsprocedure is niet van toepassing bij de oprichting van een paritair subcomité. Een of meerdere subcomités kunnen namelijk worden opgericht bij koninklijk besluit op verzoek van een paritair comité.
    • Na de bekendmakingsprocedure onderzoekt de administratie de voorstellen en eventuele bezwaren.
    • De procedure tot oprichting is beëindigd zodra het koninklijk besluit tot oprichting van het paritair comité en tot vaststelling van de benaming en de bevoegdheid ervan is bekendgemaakt in het Belgisch Staatsblad.

    Vervolgens onderzoekt de administratie de representativiteit van de werkgevers- en werknemersorganisaties die om vertegenwoordiging hebben verzocht.

    Om als representatief te kunnen worden beschouwd en om zich kandidaat te kunnen stellen moeten de werkgevers- en werknemersorganisaties voldoen aan de criteria vermeld onder artikel 3 van de wet van 5 december 1968 betreffende de collectieve arbeidsovereenkomsten en de paritaire comités. De criteria zijn de volgende:

    • een interprofessionele werkgevers- en werknemersorganisatie zijn die is samengesteld op nationaal vlak en vertegenwoordigd in de Centrale Raad voor het Bedrijfsleven en de Nationale Arbeidsraad;
    • een beroepsorganisatie zijn die is aangesloten bij of deel uitmaakt van een voornoemde interprofessionele organisatie;
    • een professionele werkgeversorganisatie zijn die bij koninklijk besluit als representatief is verklaard in een welbepaalde bedrijfstak, dit op advies van de Nationale Arbeidsraad. In dat geval verzamelt de administratie gegevens over de eventuele representativiteit van die organisaties en bezorgt ze een met redenen omkleed verslag aan de Nationale Arbeidsraad, die een advies geeft met betrekking tot de representativiteit van die organisaties. De organisaties worden als representatief erkend bij koninklijk besluit;
    • een erkende interprofessionele of professionele organisatie zijn overeenkomstig de wetgeving betreffende de middenstand.

    Vervolgens kunnen de organisaties die op grond van voornoemde criteria als representatief zijn erkend desgewenst verzoeken om vertegenwoordigd te zijn in het paritair comité. In dat geval onderzoekt de administratie met alle mogelijke middelen hun representativiteit voor het paritair comité. Daarna stelt de Koning het aantal leden van het nieuw paritair comité vast bij koninklijk besluit. De minister stelt de organisaties aan die zullen worden vertegenwoordigd en bepaalt het aantal mandaten dat elk van hen toekomt. Van die beslissing wordt kennis gegeven aan alle organisaties die om vertegenwoordiging hebben verzocht. De aangestelde organisaties worden daarnaast verzocht om binnen een maand een kandidaat voor elk toegekend mandaat voor te dragen.

    Samenstelling

    Elk paritair comité en subcomité is samengesteld uit:

    • een voorzitter en een ondervoorzitter, meestal verkozen uit de sociaal bemiddelaars, benoemd bij koninklijk besluit;
    • één of meerdere secretarissen, ambtenaren van de Algemene Directie van de Collectieve Arbeidsbetrekkingen;
    • leden, vertegenwoordigers van de werkgevers- en werknemersorganisaties. Deze laatsten worden benoemd bij besluit van de directeur-generaal van de Algemene Directie van de Collectieve Arbeidsbetrekkingen voor vier jaar en kunnen tijdens de duur van hun mandaat worden vervangen om de volgende redenen:
      • in geval van ontslagneming;
      • wanneer de organisatie die de betrokkene heeft voorgedragen om diens vervanging verzoekt;
      • wanneer de betrokkene niet langer deel uitmaakt van de organisatie die hem heeft voorgedragen;
      • in geval van overlijden.

    Om de vier jaar wordt voor elk paritair comité en subcomité een oproep tot de kandidaat-representatieve organisaties bekendgemaakt in het Belgisch Staatsblad.

    Op 1 januari 2024 waren in de 162 paritaire comités en subcomités 5.228 mandaten te begeven. Deze mandaten werden bezet door 2.898 personen, waarvan 1.907 mannen en 991 vrouwen.

    Wijziging van het bevoegdheidsgebied van een paritair comité of subcomité

    Dit verloopt op dezelfde manier als de procedure tot oprichting die hierboven is uiteengezet:

    • Wanneer de minister het voornemen heeft om de Koning het voorstel te doen tot wijziging van het bevoegdheidsgebied van een paritair comité, stelt hij de betrokken werkgevers- en werknemersorganisaties daarvan in kennis via een bekendmaking in het Belgisch Staatsblad. Die bekendmakingsprocedure is niet van toepassing ingeval van de wijziging van het bevoegdheidsgebied van een paritair subcomité. Het bevoegdheidsgebied van een paritair subcomité kan namelijk worden gewijzigd bij koninklijk besluit op verzoek en na advies van een paritair comité.
    • Na de bekendmakingsprocedure onderzoekt de administratie de voorstellen en eventuele bezwaren vanwege de werkgevers -of werknemersorganisaties of van een ander paritair comité.
    • De procedure tot wijziging is beëindigd zodra het koninklijk besluit  tot wijziging van het bevoegdheidsgebied van het paritair comité is gepubliceerd in het Belgisch Staatsblad.

    Opmerking : De recentste berichten en koninklijke besluiten tot oprichting of wijziging van paritaire comités kunnen worden geraadpleegd in de rubriek Nieuwigheden.